Καρκίνος Θυρεοειδούς και Υποτροπή: Έγκαιρη Διάγνωση και Θεραπεία

Ο καρκίνος θυρεοειδούς εμφανίζει εξαιρετικά θεραπευτικά αποτελέσματα, καθώς η ορθή και έγκαιρη θεραπεία του προσφέρει ποσοστά επιβίωσης που αγγίζουν το 99% στα 5 έτη μετεγχειρητικά, χρονικό σημείο από το οποίο και ύστερα μπορούμε πλέον να μιλάμε για οριστική θεραπεία των ασθενών από τον καρκίνο του θυρεοειδούς. Σε κάποιες περιπτώσεις, ωστόσο, ο καρκίνος θυρεοειδούς μπορεί να εμφανίσει υποτροπή, δηλαδή να επανεμφανισθεί, μετά την παρέλευση κάποιου χρονικού διαστήματος από τη θεραπεία του, που μπορεί να κυμαίνεται από μερικούς μήνες έως και αρκετά έτη μετεγχειρητικά.

Η υποτροπή του καρκίνου θυρεοειδούς μπορεί να εμφανισθεί μετά τη χειρουργική θεραπεία της νόσου ή ακόμη και μετά τη χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου. Συνεπώς, η χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου μπορεί, όπως έχει επιστημονικά αποδειχθεί, να ελαττώνει το ποσοστό υποτροπής της νόσου, αλλά δεν το εκμηδενίζει.

Υποτροπή Καρκίνου Θυρεοειδούς: Πως γίνεται η Διάγνωση;

Η έγκαιρη και έγκυρη ανίχνευση της υποτροπής του καρκίνου θυρεοειδούς είναι ζωτικής σημασίας. Για τον λόγο αυτό, οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε ολική θυρεοειδεκτομή, με ή χωρίς την αφαίρεση των λεμφαδένων του τραχήλου, θα πρέπει μετεγχειρητικά και ανεξάρτητα από την λήψη ή μη ραδιενεργού ιωδίου να παρακολουθούνται από τον/την θεράποντα ενδοκρινολόγο με τις ακόλουθες εξετάσεις:

• Υπερηχογράφημα τραχήλου
• Επίπεδα TSH αίματος
• Επίπεδα Θυρεοσφαιρίνης (Tg) αίματος (κατεσταλμένα επίπεδα)
• Επίπεδα Αντισωμάτων έναντι της Θυρεοσφαιρίνης (anti-Tg) αίματος (κατεσταλμένα επίπεδα).

Η ολοκληρωμένη και ριζική αντιμετώπιση του καρκίνου του θυρεοειδούς θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα κριτήρια ριζικότητας της χειρουργικής θεραπείας, με ή χωρίς τη συμπληρωματική θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο:

• Απουσία μακροσκοπικά ορατής νόσου στο υπερηχογράφημα
• Eπίπεδα TSH κατεσταλμένα (κάτω από το κατώτερο φυσιολογικό όριο)
• Επίπεδα Θυρεοσφαιρίνης (Tg) αίματος < 0.2 ng/ml (με κατεσταλμένη την TSH)
• Επίπεδα anti-Tg μη ανιχνεύσιμα ή τουλάχιστον κάτω από το κατώτερο φυσιολογικό όριο.

Η εκτίμηση των ανωτέρω παραμέτρων έχει ως στόχο την ανίχνευση ενδεχόμενης υποτροπής του καρκίνου θυρεοειδούς, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορες μορφές, όπως:

• Δομική ή Απεικονιστική Υποτροπή: επανεμφάνιση της νόσου στην κοίτη της θυρεοειδεκτομής ή στο σημείο της προηγηθείσας αφαίρεσης των λεμφαδένων του τραχήλου ή επανεμφάνιση της νόσου σε άλλο επίπεδο λεμφαδένων ή σε άλλα όργανα στο σπινθηρογράφημα με ραδιενεργό ιώδιο.
• Λειτουργική Υποτροπή: ανεύρεση αυξημένων επιπέδων θυρεοσφαιρίνης (Tg > 0.2 ng/ml ή Tg > 1 ng/ml με διεγερμένη την TSH) ή αντισωμάτων έναντι της θυρεοσφαιρίνης στο αίμα, για τους καλώς διαφοροποιημένους καρκίνους θυρεοειδούς (θηλώδης και θυλακιώδης καρκίνος) ή αυξημένων επιπέδων καλσιτονίνης στο αίμα, για τον μυελοειδή καρκίνο θυρεοειδούς.
• Δομική και Λειτουργική (Συνδυαστική) Υποτροπή: επανεμφάνιση του καρκίνου θυρεοειδούς στις απεικονιστικές εξετάσεις (δομικά) που συνοδεύεται από αυξημένα επίπεδα θυρεοσφαιρίνης ή αντισωμάτων έναντι της θυρεοσφαιρίνης (για τον θηλώδη και θυλακιώδη καρκίνο) ή αυξημένων επιπέδων καλσιτονίνης αίματος, για τον μυελοειδή καρκίνο θυρεοειδούς.

Η δομική και λειτουργική (συνδυαστική) υποτροπή αποτελεί τον συχνότερο τύπο υποτροπής του καρκίνου θυρεοειδούς, με τη λειτουργική υποτροπή να έπεται και τη δομική υποτροπή να απαντάται λιγότερο συχνά.

Η λειτουργική υποτροπή του καρκίνου θυρεοειδούς απαιτεί τη διενέργεια απεικονιστικών εξετάσεων για την ανίχνευση ή τον αποκλεισμό σύγχρονης δομικής υποτροπής της νόσου. Στην αντίθετη περίπτωση, η δομική υποτροπή συνοδεύεται σχεδόν πάντοτε από αυξημένα επίπεδα θυρεοσφαιρίνης ή αντισωμάτων έναντι της θυρεοσφαιρίνης (λειτουργική υποτροπή).

Υποτροπή Καρκίνου Θυρεοειδούς: Ποια είναι η Θεραπεία;

Η θεραπεία της υποτροπής του καρκίνου θυρεοειδούς θα πρέπει να εξατομικεύεται σε κάθε ασθενή, καθώς οι θεραπευτικές μέθοδοι είναι πολλαπλές. Ως εκ τούτου, η απόφαση για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της υποτροπής του καρκίνου του θυρεοειδούς απαιτεί τη συμμετοχή αρκετών ιατρικών ειδικοτήτων (εξειδικευμένος χειρουργός θυρεοειδούς, ενδοκρινολόγος, πυρηνικός ιατρός και σε κάποιες περιπτώσεις ακτινοθεραπευτής και ογκολόγος), οι οποίες θα αποφανθούν για την ενδεδειγμένη θεραπεία μετά την πραγματοποίηση ογκολογικού συμβουλίου με τη συμμετοχή όλων των ως άνω ειδικοτήτων.

Η θεραπεία της δομικής όπως και της συνδυαστικής υποτροπής του καρκίνου θυρεοειδούς είναι κυρίως χειρουργική και συνίσταται στη χειρουργική αφαίρεση της υποτροπής της νόσου, είτε από την κοίτη της προηγηθείσας θυρεοειδεκτομής είτε από το σημείο επανεμφάνισής της στους τραχηλικούς λεμφαδένες (λεμφαδενικός καθαρισμός τραχήλου). Σε κάθε περίπτωση, η χειρουργική θεραπεία θα πρέπει να ακολουθηθεί από τη χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου για τους καλώς διαφοροποιημένους καρκίνους θυρεοειδούς (θηλώδης και θυλακιώδης καρκίνος), προς ελαχιστοποίηση του μελλοντικού κινδύνου εκ νέου υποτροπής της νόσου, ενώ ο ασθενής θα πρέπει να βρίσκεται υπό στενή παρακολούθηση από τον/την θεράποντα ενδοκρινολόγο.

Στις περιπτώσεις, ωστόσο, εκείνες που ο καρκίνος θυρεοειδούς εμφανίσει δομική και λειτουργική υποτροπή με την εμφάνιση απομακρυσμένων μεταστάσεων σε άλλα όργανα (πνεύμονες, οστά), η χειρουργική θεραπεία δεν έχει θέση. Στις περιπτώσεις αυτές, η χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου, για τον θηλώδη και τον θυλακιώδη καρκίνο, σε υψηλές δόσεις μπορεί να ελαττώσει το καρκινικό φορτίο και να καθυστερήσει την πρόοδο της νόσου. Αντιθέτως, οι ασθενείς με απομακρυσμένες μεταστάσεις από μυελοειδή καρκίνο θυρεοειδούς δεν ωφελούνται από τη χορήγηση ραδιενεργού ιωδίου, παρά μόνον από τις νεότερες στοχευμένες θεραπείες για τον μυελοειδή καρκίνο.

Η αμιγής λειτουργική υποτροπή του καρκίνου θυρεοειδούς αποτελεί συχνά ένα φαινόμενο που χρήζει προσεκτικής αξιολόγησης, δίχως κάποια βιασύνη. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως ουσιαστικά έχει ανιχνευθεί η υποτροπή της νόσου, χωρίς εντούτοις να μπορεί να προσδιορισθεί η εντόπιση της υποτροπής, η οποία προφανώς αποτελεί μία ή και περισσότερες μικροσκοπικές εστίες καρκίνου θυρεοειδούς και, συνεπώς, μπορεί να αφορά:

• Το τοπικό επίπεδο (κοίτη της προηγηθείσας θυρεοειδεκτομής)
• Το περιοχικό επίπεδο (λεμφαδένες τραχήλου)
• Το απομακρυσμένο επίπεδο (απομακρυσμένες μεταστάσεις).

Αρχικά, η ενδεδειγμένη αντιμετώπιση της αμιγούς λειτουργικής υποτροπής του καρκίνου θυρεοειδούς είναι η στενή παρακολούθηση του ασθενούς και η εκτίμηση ανά τακτά διαστήματα των επιπέδων της TSH, της θυρεοσφαιρίνης, των αντισωμάτων έναντι της θυρεοσφαιρίνης (για τον θηλώδη και τον θυλακιώδη καρκίνο) ή της καλσιτονίνης (για το μυελοειδή καρκίνο), όπως και η επανάληψη των απεικονιστικών εξετάσεων. Από τη στιγμή που οι απεικονιστικές εξετάσεις αποκαλύψουν το σημείο ή τα σημεία της υποτροπής του καρκίνου θυρεοειδούς, τότε η υποτροπή αντιμετωπίζεται όπως ακριβώς η συνδυαστική (λειτουργική και δομική) υποτροπή της νόσου.

Καρκίνος Θυρεοειδούς και Υποτροπή: Επηρεάζεται το Προσδόκιμο Ζωής των Ασθενών;

Οι ασθενείς που εμφανίζουν υποτροπή του καρκίνου θυρεοειδούς εμφανίζουν συνήθως την ίδια πρόγνωση και το ίδιο προσδόκιμο ζωής, σε σύγκριση με τους ασθενείς που δεν εμφάνισαν υποτροπή της νόσου. Αυτό αποδίδεται στην έγκαιρη ανίχνευση της υποτροπής της νόσου στις μέρες μας, που οφείλεται τόσο στην επαγρύπνηση της επιστημονικής ενδοκρινολογικής κοινότητας όσο και στη συνεχή βελτίωση του ιατρικού και τεχνολογικού εξοπλισμού.

Διαβάστε εδώ: Καρκίνος Θυρεοειδούς – Προσδόκιμο Ζωής

Εξαίρεση στον κανόνα αυτό αποτελούν οι ασθενείς που εμφανίζουν υποτροπή του καρκίνου θυρεοειδούς με τη μορφή απομακρυσμένων μεταστάσεων, καθώς το προσδόκιμο ζωής των ασθενών αυτών εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την ανταπόκριση της νόσου στη θεραπεία με το ραδιενεργό ιώδιο (για τον θηλώδη και τον θυλακιώδη καρκίνο) και τις νεότερες στοχευμένες θεραπείες για τον μυελοειδή καρκίνο θυρεοειδούς.