Ομφαλοκήλη

Τι είναι η Ομφαλοκήλη;

Η ομφαλοκήλη είναι μία κήλη που εμφανίζεται στην περιοχή του ομφαλού ή πέριξ του ομφαλού (παραομφαλοκήλη).

Η ομφαλοκήλη ή κήλη στον ομφαλό αποτελεί μία εξαιρετικά συχνή κήλη του κοιλιακού τοιχώματος. Πολλαπλές επιστημονικές έρευνες έχουν αναδείξει πως η ομφαλοκήλη εμφανίζεται στο 23 – 50% των ενηλίκων ανθρώπων σε κάποια στιγμή της ζωής τους.

Επιπρόσθετα, η ομφαλοκήλη είναι αρκετά συχνή και στα παιδιά και στα βρέφη. Στα βρέφη, ωστόσο, η ομφαλοκήλη υποχωρεί σχεδόν πάντοτε κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής.

Η ομφαλοκήλη, σύμφωνα με τον ορισμό της κήλης, έχει ως αποτέλεσμα την προβολή ενός ή περισσοτέρων ενδοκοιλιακών οργάνων διαμέσου ενός ευένδοτου σημείου του κοιλιακού τοιχώματος πλησίον του ομφαλού.

Τα ενδοκοιλιακά όργανα που μπορούν να εισέλθουν στην ομφαλοκήλη είναι συνηθέστερα το ενδοκοιλιακό λίπος ή επίπλουν (ομφαλοκήλη με λίπος), ενώ λιγότερο συχνά εντός της ομφαλοκήλης μπορεί να παγιδευθεί τμήμα του εντέρου (ομφαλοκήλη με έντερο).

Πως σχηματίζεται η Ομφαλοκήλη;

Ο σχηματισμός της ομφαλοκήλης ξεκινά από ένα ευένδοτο – αδύναμο σημείο (εγκάρσια περιτονία) του κοιλιακού τοιχώματος πλησίον του ομφαλού. Διαμέσου, λοιπόν, του ελλείμματος αυτού διέρχονται ένα ή και περισσότερα ενδοκοιλιακά όργανα. Το περιεχόμενο της ομφαλοκήλης είναι, συνηθέστερα, το επίπλουν (ενδοκοιλιακό λίπος) ή το προ-περιτοναϊκό λίπος.

Ομφαλοκήλη: Ποια είναι τα αίτια;

Τα αίτια που προκαλούν την ομφαλοκήλη συνοψίζονται ουσιαστικά στην προοδευτική χαλάρωση των μυοαπονευρωτικών κοιλιακών τοιχωμάτων. Ο ομφαλός, ωστόσο, είναι πιο επιρρεπής στη χαλάρωση συγκριτικά με το υπόλοιπο κοιλιακό τοίχωμα. Αυτό συμβαίνει διότι κατά την εμβρυική ζωή διά του ομφαλικού δακτυλίου διέρχεται ο ομφάλιος λώρος.

Εκτός της ανατομικής ιδιαιτερότητας του ομφαλού, διάφορα άλλα αίτια, εντούτοις, είναι επίσης υπεύθυνα για το σχηματισμό της ομφαλοκήλης. Πιο αναλυτικά, στα αίτια που προκαλούν την ομφαλοκήλη περιλαμβάνονται:

• Το γυναικείο φύλο (αυξημένος κίνδυνος κατά 3 φορές, συγκριτικά με το ανδρικό φύλο)
• Οι πολλαπλές κυήσεις
• Η προχωρημένη ηλικία
• Η παχυσαρκία
• Η χρόνια δυσκοιλιότητα
• Ο χρόνιος βήχας – Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
• Η βαριά χειρωνακτική εργασία
• Η έντονη γυμναστική
• Η συχνή άρση βάρους
• Η εγκυμοσύνη
• Το κάπνισμα
• Η παρουσία ενδοκοιλιακού υγρού.

Ομφαλοκήλη και Εγκυμοσύνη 

Η ομφαλοκήλη εμφανίζεται εξαιρετικά συχνά κατά την εγκυμοσύνη, με το φαινόμενο να επιτείνεται σε γυναίκες με πολλαπλές κυήσεις.

Η εμφάνιση της ομφαλοκήλης κατά την κύηση οφείλεται στη διαρκώς αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση που προκαλείται από τις αυξημένες διαστάσεις της μήτρας και το έμβρυο εντός αυτής.

Η ομφαλοκήλη κατά την εγκυμοσύνη υποχωρεί συνήθως αυτόματα μερικές εβδομάδες μετά τον τοκετό. Σε περιπτώσεις, ωστόσο, που η ομφαλοκήλη μετά από εγκυμοσύνη επιμένει μετά την πάροδο μερικών εβδομάδων από τον τοκετό, τότε η ομφαλοκήλη θα πρέπει να αντιμετωπισθεί χειρουργικά.

Ομφαλοκήλη: Ποια συμπτώματα προκαλεί;

Η ομφαλοκήλη εμφανίζεται κλινικά ως μία διόγκωση πλησίον του ομφαλού, την οποία, συνήθως, παρατηρεί ο ίδιος ο ασθενής. Το φούσκωμα αυτό στην περιοχή του ομφαλού έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια του χαρακτηριστικού σχήματος του ομφαλού (εισολκής του δέρματος), οπότε και γίνεται άμεσα αντιληπτό από τους ίδιους τους ασθενείς.

Πέραν, ωστόσο, της διόγκωσης στην περιοχή του ομφαλού, στα συμπτώματα της ομφαλοκήλης περιλαμβάνονται ο πόνος καθώς και δυσφορία κατά την ψηλάφηση της. Ο πόνος που προκαλεί η ομφαλοκήλη καθώς και η δυσφορία επιδεινώνονται, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, με το πέρασμα της ημέρας και τη συσσώρευση σωματικής κόπωσης. Επιπλέον, η άρση βάρους ή ακόμη και ένα βαρύ γεύμα μπορούν να οξύνουν τα συμπτώματα.

Άλλα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει μία ευμεγέθης ομφαλοκήλη είναι:

• Πόνος 
• Ερύθημα (κοκκινίλα) του δέρματος
• Εξέλκωση του δέρματος
• Ισχαιμία του υπερκείμενου δέρματος (μελανό δέρμα).

Ποιοι κίνδυνοι υποκρύπτονται στην Ομφαλοκήλη;

Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, οι ασθενείς δεν εμφανίζουν κάποια σοβαρή επιπλοκή της νόσου κατά την προσέλευση στον ιατρό και την κλινική εξέταση.

Ωστόσο, σε κάθε ασθενή που πάσχει από ομφαλοκήλη υποκρύπτονται συγκεκριμένοι κίνδυνοι, οι οποίοι οφείλονται στον στενό αυχένα (έλλειμμα) της κήλης.

Έτσι, λοιπόν, η ομφαλοκήλη δύναται να εμφανιστεί ως μη ανατασσόμενη ομφαλοκήλη, δηλαδή ως αδυναμία ανάταξης των περιεχομένων της εντός της περιτοναϊκής κοιλότητας, κατάσταση η οποία χρήζει χειρουργικής παρέμβασης.

Ομφαλοκήλη και Περισφιγμένη Ομφαλοκήλη

Εξαιτίας, επίσης, του στενού αυχένα, ένα τμήμα του εντέρου μπορεί να παγιδευτεί εντός της ομφαλοκήλης, γεγονός που θα επηρεάσει άμεσα την αιμάτωση του (περίσφιξη ή περισφιγμένη ομφαλοκήλη) και το οποίο χρήζει αμεσότατης χειρουργικής θεραπείας, προκειμένου να προλάβουμε την ισχαιμική νέκρωση και την επακόλουθη ρήξη του εντέρου.

Επιπρόσθετα, μία ομφαλοκήλη που περιέχει ενδοπεριτοναϊκό ή προ-περιτοναϊκό λίπος, του οποίου η αιμάτωση έχει επηρεαστεί, μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση ενός χρόνιου άλγους του κοιλιακού τοιχώματος.

Πως γίνεται η διάγνωση;

Η λεπτομερής λήψη ιατρικού ιστορικού και η κλινική εξέταση του ασθενούς είναι, συνήθως, αρκετά για την ορθή διάγνωση της ομφαλοκήλης.

Στη συνέχεια, η κλινική εξέταση του ασθενούς με υποψία ομφαλοκήλης θα πρέπει πάντοτε να πραγματοποιείται τόσο σε κατακεκλιμμένη όσο και σε όρθια στάση του σώματος. Η κλινική εξέταση θα αποκαλύψει την ύπαρξη μίας προβάλλουσας μάζας στην περιοχή πέριξ του ομφαλού και θα θέσει την διάγνωση για την ομφαλοκήλη. Ταυτοχρόνως, θα καθοριστεί και το μέγεθος του υπεύθυνου ελλείμματος των κοιλιακών τοιχωμάτων.

Το υπερηχογράφημα αποτελεί μία εξέταση που μπορεί να προσφέρει χρήσιμες πληροφορίες στα χέρια κάποιου έμπειρου εξεταστή. Ο υπέρηχος μπορεί να αναδείξει την ομφαλοκήλη, να καθορίσει το μέγεθος του χάσματος, όπως και να ελέγξει την πιθανή ύπαρξη και έτερων κηλικών χασμάτων (κηλών) πλησίον της ομφαλοκήλης.

Υπέρηχος σε γυναίκα ασθενή μας με ομφαλοκήλη, ο οποίος αναδεικνύει το χάσμα των απονευρώσεων στον αυχένα της ομφαλοκήλης όπως και το μέγεθος του, καθώς και το περιεχόμενο εντός της ομφαλοκήλης ενδοπεριτοναϊκό λίπος.

Η αξονική τομογραφία προσφέρει, επίσης, πολύτιμες πληροφορίες, όσον αφορά στον ακριβή καθορισμό του μεγέθους του ελλείμματος των κοιλιακών τοιχωμάτων και συνεπώς του μεγέθους του αυχένα της ομφαλοκήλης. Σε σύγκριση με τον υπέρηχο, η αξονική τομογραφία προσφέρει περισσότερες ανατομικές πληροφορίες και κατά συνέπεια, αποτελεί την ιδανική απεικονιστική για τον ακριβή προεγχειρητικό σχεδιασμό του θεραπευτικού πλάνου.

Ομφαλοκήλη σε αξονική τομογραφία ενός άνδρα ασθενή μας, η οποία αναδεικνύει πως το μέγεθος του χάσματος είναι 2 εκατοστά στο εγκάρσιο επίπεδο και 1 εκατοστό στο κατακόρυφο επίπεδο.

Ποια είναι η Θεραπεία για την Ομφαλοκήλη;

Ουσιαστικά δεν υφίσταται θεραπεία για την ομφαλοκήλη χωρίς χειρουργείο, διότι η ομφαλοκήλη αποτελεί πρακτικά ένα έλλειμμα στα μυϊκά τοιχώματα, με αποτέλεσμα η αντιμετώπιση για την ομφαλοκήλη να απαιτεί μία χειρουργική επέμβαση. Το γεγονός αυτό ισχύει και για μία μικρή ομφαλοκήλη, καθώς η αποκατάσταση του ελλείμματος είναι απαραίτητη ανεξάρτητα του μεγέθους του.

Η χειρουργική αποκατάσταση για την ομφαλοκήλη με πλέγμα (τοποθέτηση πλέγματος) αποτελεί την πλέον σύγχρονη μέθοδο οριστικής θεραπείας της ομφαλοκήλης, καθώς αποδεδειγμένα συνοδεύεται από ελάχιστο ποσοστό υποτροπής της. 

Πότε χειρουργείται η Ομφαλοκήλη;

Πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες έχουν κατά καιρούς διερευνήσει το πότε θα πρέπει να χειρουργείται η ομφαλοκήλη.

Τα ευρήματα του συνόλου των μελετών αυτών συνηγορούν πως η ομφαλοκήλη θα πρέπει πάντοτε να χειρουργείται, ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή μη συμπτωμάτων και του μεγέθους της, καθώς οι κίνδυνοι που υποκρύπτει η ομφαλοκήλη υπερβαίνουν κατά πολύ τους κινδύνους από την εγχείρηση της ομφαλοκήλης.

Παράλληλα, όλες οι επιστημονικές έρευνες συνηγορούν πως το χειρουργείο για την ομφαλοκήλη σε ψυχρό χρόνο υπερέχει σαφέστατα της θεραπείας της επί της οξείας φάσης ανάπτυξης των επιπλοκών της. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως κατά την οξεία φάση, ενδεχόμενη περίσφιξη του περιεχόμενου οργάνου αποτελεί αντένδειξη για τοποθέτηση πλέγματος. Η αποφυγή χρήσης του πλέγματος έχει ως στόχο την αποφυγή του ενδεχομένου επιμόλυνσής του.

Στις περιπτώσεις, λοιπόν, περισφιγμένης ομφαλοκήλης με περιεχόμενο έντερο, η χρήση του πλέγματος αντενδείκνυται και συνεπώς πραγματοποιείται πρωτογενής σύγκλειση του ομφαλικού χάσματος. Η πρωτογενής σύγκλειση σε μία ομφαλοκήλη μεγάλου μεγέθους, ωστόσο, συνοδεύεται από αυξημένα ποσοστά επανεμφάνισής της, συγκριτικά με την αποκατάσταση με χρήση πλέγματος. Συνεπώς, καταβάλουμε κάθε προσπάθεια ώστε η ομφαλοκήλη να αντιμετωπισθεί εν ψυχρώ, πριν την πρόκληση περίσφιξης, ώστε η τοποθέτηση του πλέγματος να πραγματοποιηθεί δίχως κανένα κίνδυνο ή αντένδειξη.

Ομφαλοκήλη και Πλέγμα

Καθοριστικό στοιχείο, συνεπώς, για μία απόλυτα επιτυχή εγχείρηση ομφαλοκήλης που εγγυάται άριστα μετεγχειρητικά αποτελέσματα και ελαχιστοποιεί το ενδεχόμενο υποτροπής, αποτελεί η αποκατάσταση της ομφαλοκήλης σε ψυχρό χρόνο, με τη χρήση μεθόδων που δεν επάγουν συμπλησιασμό των ιστών με αυξημένη τάση.

Συνεπώς, η αποκατάσταση για την ομφαλοκήλη με πλέγμα έχει ως αποτέλεσμα την γεφύρωση του μυϊκού ελλείμματος των ιστών χωρίς τάση, και αποτελεί την σύγχρονη μέθοδο αναφοράς, καθώς συνοδεύεται από ποσοστά υποτροπής < 3%, συγκριτικά με την πρωτογενή σύγκλειση, η οποία χαρακτηρίζεται από ποσοστά υποτροπής της ομφαλοκήλης της τάξεως του 14%.

Ανοικτή ή Λαπαροσκοπική Αποκατάσταση της Ομφαλοκήλης;

Πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει πως το ανοικτό και το λαπαροσκοπική χειρουργείο για τη θεραπεία της ομφαλοκήλης με τη χρήση πλέγματος συνοδεύονται από ισοδύναμα ποσοστά επιτυχίας, όσον αφορά στην ορθή αποκατάσταση της κήλης και στο ενδεχόμενο υποτροπής της.

Λαπαροσκοπική αποκατάσταση ομφαλοκήλης

Ωστόσο, η λαπαροσκοπική αποκατάσταση μίας ομφαλοκήλης μεγάλου μεγέθους υπερέχει σαφέστατα της ανοικτής μεθόδου και θα πρέπει να προτιμάται. Η αποκατάσταση για την ομφαλοκήλη λαπαροσκοπικά συνοδεύεται από συγκεκριμένα πλεονεκτήματα έναντι της ανοικτής μεθόδου, όπως:

• απουσία μετεγχειρητικού πόνου
• άμεση μετεγχειρητική αποκατάσταση
• ταχύτατη επιστροφή των ασθενών στην οικία τους
• άμεση επάνοδο των ασθενών στις καθημερινές δραστηριότητές τους.

Ομφαλοκήλη και Μετεγχειρητική Ανάρρωση

Η ανάρρωση των ασθενών μετά από εγχείρηση ομφαλοκήλης είναι ταχεία, ενώ επιταχύνεται περαιτέρω μετά από ένα λαπαροσκοπικό χειρουργείο για την ομφαλοκήλη.

Η εφαρμογή των πλέον σύγχρονων χειρουργικών τεχνικών και η χρήση του πλέγματος επιτρέπουν στους ασθενείς:

• να αισθάνονται ελάχιστο πόνο ή δυσφορία
• να εξέρχονται της κλινικής την ίδια κιόλας ημέρα της επέμβασης
• να πραγματοποιούν τις καθημερινές δραστηριότητες τους άμεσα μετεγχειρητικά
• να είναι σε θέση να επιστρέψουν στην εργασία τους την επόμενη κιόλας ημέρα από το χειρουργείο.

Ο Γενικός Χειρουργός Δρ. Κωνσταντίνος Αποστόλου και η χειρουργική του ομάδα διαθέτουν μεγάλη εμπειρία στην αντιμετώπιση ασθενών που πάσχουν από ομφαλοκήλη. Αν παρουσιάζετε συμπτώματα ομφαλοκήλης, επικοινωνήστε με τον ιατρό για εξατομικευμένη διάγνωση και αντιμετώπιση της ομφαλοκήλης σας.