Επινεφρίδια

Τι είναι τα Επινεφρίδια;

Τα επινεφρίδια είναι δύο οπισθοπεριτοναϊκοί ενδοκρινείς αδένες που εντοπίζονται ακριβώς πάνω από το σύστοιχο νεφρό (δεξιό και αριστερό επινεφρίδιο). Η ακριβής ανατομική θέση τους είναι επί τα εντός του άνω πόλου του σύστοιχου νεφρού, σε στενή επαφή με τα σκέλη του διαφράγματος, στο επίπεδο του 11^ου και 12^ου θωρακικού σπονδύλου.

Κάθε επινεφρίδιο περιβάλλεται εξ’ ολοκλήρου από μία αληθή κάψα, επί τα εκτός της οποίας εντοπίζεται και μια δεύτερη κάψα, από κοινού με την κάψα του νεφρού, η επονομαζόμενη περινεφρική περιτονία του Gerota.

Οι φυσιολογικές διαστάσεις κάθε επινεφριδίου είναι 5 x 3 x 1 εκατοστά, ενώ το φυσιολογικό βάρος κάθε επινεφριδίου κυμαίνεται μεταξύ 4 – 5 γραμμαρίων, ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας και σωματικού βάρους.

Το σχήμα του δεξιού επινεφριδίου είναι τριγωνικό ή πυραμοειδές, σε αντίθεση με το αριστερό που εμφανίζει σχήμα ημισελήνου.

Η αρτηριακή αιμάτωση κάθε επινεφριδίου προέρχεται από:

• Την άνω επινεφριδική αρτηρία, κλάδο της σύστοιχης κάτω φρενικής αρτηρίας
• Την μέση επινεφριδική αρτηρία, κλάδο της κοιλιακής αορτής
• Την κάτω επινεφριδική αρτηρία, κλάδο της σύστοιχης νεφρικής αρτηρίας

Η απαγωγή του φλεβικού αίματος του επινεφριδίου συντελείται μέσω της επινεφριδικής φλέβας. Η δεξιά επινεφριδική φλέβα εμφανίζει πολύ περιορισμένο μήκος (0.5 έως 1 εκ.) και εκβάλλει απευθείας στην κάτω κοίλη φλέβα, ενώ η αριστερή επινεφριδική φλέβα παρουσιάζει μακρύτερη πορεία (~ 2 εκ.), εκβάλλοντας στη σύστοιχη νεφρική φλέβα, η οποία με τη σειρά της εκβάλλει στην κάτω κοίλη φλέβα.

Επινεφρίδιο: Οι Ζώνες του Αδένα

Δεδομένης της εμβρυολογικής προέλευσης του επινεφριδίου, κάθε επινεφρίδιο εμφανίζει σε μικροσκοπικό επίπεδο δύο διακριτές ανατομικές ζώνες:

• Το φλοιό των επινεφριδίων, περιφερικά
• Το μυελό των επινεφριδίων, κεντρικά

Εν συνεχεία, στο φλοιό κάθε επινεφριδίου διακρίνουμε περιφερικά προς κεντρικά, τρείς διακριτές ζώνες:

• Τη σπειροειδή ζώνη, που εντοπίζεται αμέσως κάτωθεν της κάψας του επινεφριδίου
• Τη στηλιδωτή ζώνη, που αποτελεί την ενδιάμεση και παχύτερη ζώνη
• Τη δικτυωτή ζώνη, που αποτελεί την εσώτερη ζώνη και εφάπτεται του μυελού του επινεφριδίου.

Επινεφρίδια και Ορμόνες

Τα επινεφρίδια αποτελούν, όπως προαναφέρθηκε, ενδοκρινείς αδένες και συνεπώς η λειτουργία τους συνίσταται στην έκκριση διαφόρων ορμονών στη συστηματική κυκλοφορία του αίματος, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη διατήρηση της ομοιοστασίας (ομαλής λειτουργίας) του οργανισμού.

Αναλυτικότερα, στη σπειροειδή ζώνη του φλοιού του επινεφριδίου παράγεται η ορμόνη αλδοστερόνη, στη στηλιδωτή ζώνη παράγονται τα γλυκοκορτικοειδή (κορτιζόλη), ενώ στη δικτυωτή ζώνη παράγονται οι επινεφριδικές ορμόνες του φύλου (ανδρογόνα).

Ο μυελός των επινεφριδίων είναι υπεύθυνος για την παραγωγή και έκκριση των ορμονών του stress, όπως της επινεφρίνης (αδρεναλίνης) και νορεπινεφρίνης (νοραδρεναλίνης).

Η κύρια λειτουργία των ορμονών που παράγονται και εκκρίνονται από το φλοιό των επινεφριδίων είναι η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και της συγκέντρωσης της γλυκόζης καθώς και των ηλεκτρολυτών νατρίου και καλίου στο αίμα, ενώ τα επινεφριδικά ανδρογόνα εμφανίζουν ήπια ορμονική δράση, η οποία και εκδηλώνεται μετά τη μετατροπή τους σε άλλα όργανα σε ισχυρότερες ορμόνες του φύλου.

Τέλος, οι ορμόνες που παράγονται και εκκρίνονται από το μυελό των επινεφριδίων προκαλούν την αύξηση της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού, υποστηρίζοντας τις αυξημένες ανάγκες του ανθρώπινου οργανισμού σε καταστάσεις stress, όπως περιπτώσεις τραυματισμού, εγκαύματος ή χειρουργικής επέμβασης.

Επινεφρίδια και Παθήσεις τους

Τα επινεφρίδια ενδέχεται να εμφανίσουν διάφορες ανατομικές (διαταραχή της μορφολογίας του αδένα) ή/και λειτουργικές παθήσεις (διαταραχή της ενδοκρινικής λειτουργίας του αδένα), σε οποιονδήποτε συνδυασμό μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει πως οποιαδήποτε ανατομική πάθηση των επινεφριδίων ενδέχεται να συνοδεύεται είτε από φυσιολογική είτε από επηρεασμένη ενδοκρινική λειτουργία του αδένα.

Στις παθήσεις των επινεφριδίων περιλαμβάνονται:

• Επινεφριδικό τυχαίωμα (incidentaloma)
• Πρωτοπαθής Υπεραλδοστερονισμός (Σύνδρομο Conn)
• Σύνδρομο Cushing
• Φαιοχρωμοκύττωμα
• Καρκίνος Επινεφριδίου