Το φαινόμενο της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
Από φυσιολογικής άποψης, ο ανθρώπινος οργανισμός διαθέτει ένα συνδυασμό αντιπαλινδρομικών μηχανισμών, οι οποίοι αθροιστικά συνιστούν τον κατώτερο οισοφαγικό σφιγκτήρα, ο οποίος αποτρέπει την παλινδρόμηση του γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο. Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση συνιστά την παθολογική κατάσταση της παλινδρόμησης του περιεχομένου του στομάχου στον κατώτερο οισοφάγο.
Ο υποκείμενος μηχανισμός εμφάνισης της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ) συνίσταται στη διαφορά των ενδοαυλικών πιέσεων μεταξύ του στομάχου και του οισοφάγου, με αποτέλεσμα η αυξημένη πίεση εντός του στομάχου να προκαλεί την εμφάνιση του φαινομένου.
Εξαιρετικά κρίσιμος είναι ο διαχωρισμός μεταξύ της ΓΟΠ και της εμφάνισης των συμπτωμάτων και των ενδεχόμενων επιπλοκών του φαινομένου, σημείο κατά το οποίο ομιλούμε πλέον για γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσο (ΓΟΠΝ) και κατά το οποίο τίθεται πλέον η ένδειξη της θεραπευτικής αντιμετώπισης.
Κλινική εικόνα & Επιπλοκές
Η νόσος εκδηλώνεται κλινικά με την εμφάνιση οπισθοστερνικού άλγους και αισθήματος καύσου, το οποίο αποτελεί το συχνότερο σύμπτωμα και συχνά μιμείται το άλγος καρδιακής αιτιολογίας. Στα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνονται επίσης οι αναγωγές γαστρικού περιεχομένου, ο βήχας και το βράγχος της φωνής. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως τα συμπτώματα αυτά επιδεινώνονται μετά τη λήψη ενός πλούσιου και λιπαρού γεύματος.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως η μακρόχρονη πορεία της νόσου συνεπάγεται την συνεχή έκθεση του βλεννογόνου του οισοφάγου στο όξινο γαστρικό περιεχόμενο, το οποίο ενδέχεται να οδηγήσει στην εμφάνιση εντερικής μεταπλασίας του οισοφάγου ή οισοφάγου Barrett, πάθηση που δύναται να εξελιχθεί σε καρκίνο του οισοφάγου.
Διαγνωστική προσέγγιση
Η διαγνωστική προσέγγιση της νόσου ξεκινά με τη λήψη λεπτομερούς ιατρικού ιστορικού και ενδελεχούς κλινικής εξέτασης, τα οποία συχνά αποκαλύπτουν την ύπαρξη της νόσου. Ωστόσο, η επιβεβαίωση της διάγνωσης τίθεται με τη πραγματοποίηση διαφόρων εξετάσεων, στις οποίες περιλαμβάνονται:
- Ενδοσκόπηση οισοφάγου και στομάχου (οισοφαγογαστροσκόπηση), η οποία αποκαλύπτει την ενδεχόμενη ύπαρξη οισοφαγίτιδας ή οισοφάγου Barrett καθώς και την πιθανή ύπαρξη μίας διαφραγματοκήλης.
- Μέτρηση του pH του κατώτερου οισοφάγου (24ωρη pH-μετρία του οισοφάγου), η οποία αξιολογεί το pH του κατώτερου οισοφάγου επί 24 ώρες.
- Μανομετρία του οισοφάγου (μέτρηση των ενδοαυλικών πιέσεων), η οποία αξιολογεί τις ενδοαυλικές πιέσεις του κατώτερου οισοφάγου και του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, αποκαλύπτοντας ενδεχόμενη λανθάνουσα διαταραχή της κινητικότητας του οισοφάγου.
Θεραπευτική προσέγγιση
Η θεραπεία της νόσου θα πρέπει να εξατομικεύεται σε κάθε ασθενή, λαμβάνοντας υπόψιν:
- Το χρόνο έναρξης και τη βαρύτητα των συμπτωμάτων
- Την ύπαρξη επιπλοκών της νόσου
- Την ύπαρξη άλλων καταστάσεων που σχετίζονται αιτιολογικά με τη νόσο
Η φαρμακευτική θεραπεία αποτελεί τη θεραπεία 1ης γραμμής για ασθενείς με ΓΟΠΝ που δεν εμφανίζουν κάποια επιπλοκή της νόσου ή κάποια σχετιζόμενη αιτιολογικά με αυτή πάθηση. Η φαρμακευτική θεραπεία συνίσταται στη χορήγηση αναστολέων της αντλίας πρωτονίων (PPIs), τα οποία μειώνουν την οξύτητα του γαστρικού υγρού και κατά συνέπεια επάγουν την ύφεση των συμπτωμάτων της νόσου, ελαττώνοντας παράλληλα και την προκαλούμενη οισοφαγική βλάβη.
Η χειρουργική θεραπεία αποτελεί τη θεραπεία εκλογής στους ασθενείς που δεν εμφανίζουν ικανοποιητική ύφεση των συμπτωμάτων παρά τη λήψη φαρμακευτικής θεραπείας, όπως επίσης και στους ασθενείς που εμφανίζουν επιπλοκές της νόσου ή σύγχρονη διαφραγματοκήλη, οι οποίοι δεν ωφελούνται από τη φαρμακευτική θεραπεία.
Η χειρουργική θεραπεία στοχεύει στην αναστολή της παλινδρόμησης του γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο μέσω των αντιπαλινδρομικών χειρουργικών επεμβάσεων, εκ των οποίων η λαπαροσκοπική θολοπλαστική του στομάχου κατά 360º (θολοπλαστική κατά Nissen) έχει επικρατήσει ως η αποτελεσματικότερη, συνιστώντας τη χειρουργική επέμβαση εκλογής και η οποία δύναται να συνδυασθεί με τη σύγχρονη λαπαροσκοπική αποκατάσταση της διαφραγματοκήλης σε ασθενείς που εμφανίζουν συνδυασμό αυτών των παθήσεων.
